" احصائیه خانهها و محلات اصفهان " کتابی در معرفی محلات قدیمی این شهر
در سال ١٣٠٣خورشیدی تصویب نامهای صادر و برای امر سرشماری عمومی به وزارت کشور ابلاغ شد و همان تصویب نامه در سال ۱۳۰۷ به صورت قانون در آمد و از تصویب مجلس گذشت و از آن پس سرشماری یک تکلیف قانونی مملکت شناخته شد.
اما این قانون به موقع به اجرا در نیامد و معوق ماند تا اینکه در سال ۱۳۱۸ که علی اصغر حکمت وزیر کشور شد برای انجام عمل سرشماری مأمور شد و شروع به عمل کرد و قانون دوم سرشماری در خرداد ماه همان سال به تصویب مجلس رسید. اولین سرشماری در روز اول تیر ۱۳۱۸ و در شهر کاشان انجام گرفت.
جالب اینجاست که ۱۵ سال قبل از اولین سرشماری رسمی در کشور مرحوم میر سیدعلی جناب که گویا در صدد تهیه نقشهای از شهر اصفهان بوده در ابتدا اقدام به سرشماری خانهها و محلات اصفهان میکند.
در کتاب احصاییه (سرشماری) خانهها و محلات اصفهان به تصحیح و تدوین رضوان پور عصار به محله کران(کهران) و منزل سلطان سیدعلی اشرف خان (ناظمی) نیز اشاره شده است.
کران از طرف شمال با محله احمد آباد، شرق با خیابان هاتف و حافظ و هشت بهشت غربی هم مرز بوده است.
استاد همایی در یک سخنرانی در ۲۹ اردیبهشت سال ۴۷ در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان گفت: "مرحوم جناب مدتی مدید بود که به تهیه نقشه اصفهان اشتغال داشت و در این راه زحمت بسیار کشیده و کار او زبانزد خاص و عام شده بود. باری در آن اثنا که وی سرگرم این کار بود ناگهان جوانی نوخاسته از صاحب منصبان نظمیه (شهربانی آن زمان) به نام میرزا سیدرضا خان فکر نقشهبرداری اصفهان را از جناب ربود و بدون اینکه اهلیت کامل داشته باشد بی سر و صدا ناگهان نقشهای چاپ شده از کار درآورد که تاریخ طبعش ۱۳۴۲ قمری است و مرحوم محاسب الدوله هم بر آن تفریظی نوشته و مرحوم میرزا شکرالله منعم ماده تاریخ برای آن ساخته که در خود نقشه طبع کردهاند و لابد به نظر آقایان رسیده است هرچند نقشه غلطی است اما فکر جناب را ربود و پیش از آنکه او به خود بجنبد نقشه را به چاپ داد. اهل تشخیص هم در هر زمانی کم بودهاند، پیداست که دیگر عمل جناب تازگی نداشت. مرحوم جناب از این پیش آمد به حدی متأثر و دلتنگ شده بود که به وصف نمیآید. به قول برادرش حاج سید محمد پدر آقای ضیاءالدین، اگر پسر ۱۷ساله بالغ رشید او از دست رفته بود این قدر متاثر نمی شد."
کتاب "احصائیه خانهها و محلات اصفهان" نوشته میرسیدعلی جناب با تدوین و تصحیح رضوان پورعصار و ویراستاری مریم قانونی در سال ۹۳ به همت مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل و توسط انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان به چاپ رسید.
در این کتاب نحوه اداره محلات و محلات اصفهان در دوره های مختلف قرون اولیه اسلامی، دیالمه و سلاجقه، مغول و تیموری، صفوی و قاجاریه اشاره شده است.
محله درب کوشک، جوباره، دردشت، شهشهان، بیدآباد، عباسآباد، نو، شمسآباد، میان الوار، دروازه نو، مسجد حکیم، چهارباغ، چهارسوق، طوقچی، درب امام، باغ همایون، مورنان، سید احمدیان، پاقلعه، خواجو، بلوکات، مشیر، امامزاده اسماعیل، هارونیه، مسجد جامع، کران و گلبهار از جمله محلههای معرفی شده در کتاب "احصائیه خانهها و محلات اصفهان" هستند.
[ بازدید : 19 ]